Fundusze Unijne

Kiedy zdarzenie zostaje uznane jako wypadek przy pracy – wybrane przykłady przyczyn zewnętrznych na podstawie orzeczeń Sądu Najwyższego

Zespół powypadkowy w toku postępowania sprawdza, czy zdarzenie, które zostało zgłoszone jest  zdarzeniem nagłym, wywołanym przyczyną zewnętrzną, powodującym uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą.

Przyczyną zewnętrzną sprawczą wypadku przy pracy może być każdy czynnik pochodzący spoza organizmu poszkodowanego zdolny, w istniejących warunkach, wywołać szkodliwe skutki, w tym także pogorszyć stan zdrowia pracownika dotkniętego już schorzeniem samoistnym.1 Tak więc przyczyną zewnętrzną może być każdy czynnik zewnętrzny mogący wywołać uraz, w tym także czynności wykonywane przez samego poszkodowanego, np. wysiłek fizyczny związany z przemieszczaniem ciężarów – nawet wówczas, gdy masa przenoszonych ładunków nie przekracza dopuszczalnych norm dźwigania. Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego2 cechy przyczyny zewnętrznej może mieć nadmierny wysiłek fizyczny lub psychiczny związany z pracą, jeśli może on być za taki uznany dla określonej osoby – ze względu na stan wydolności jej organizmu.

Sąd Najwyższy w niektórych sytuacjach uznawał zawał serca za wypadek przy pracy3, natomiast zdarzało się, że odmawiał stronie poszkodowanej prawa do świadczeń odszkodowawczych.4 Wszystko zależy od okoliczności, w jakich doszło do zdarzenia. Jeżeli zawał nastąpił na skutek nadmiernego przemęczenia lub silnego wzburzenia emocjonalnego (stresu), istnieją podstawy, aby takie zdarzenie uznać za wypadek w pracy (występuje przyczyna zewnętrzna). Jeżeli jednak zawał miał związek ze schorzeniem samoistnym u pracownika – takich podstaw brak. Stres psychiczny związany z wykonywaniem obowiązków pracowniczych, który przeciętny organizm ludzki jest w  stanie znieść bez istotnego uszczerbku dla zdrowia, nie jest przyczyną zewnętrzną.5   Aby zdarzenie zostało uznane za wypadek przy pracy – musi wystąpić jakaś nadzwyczajna sytuacja i/lub nadzwyczajne warunki.

Wypadkiem przy pracy nie będzie uraz, który został wywołany przyczyną wewnętrzną, czyli przez czynnik tkwiący wyłącznie w organizmie poszkodowanego. Przy ocenie o zewnętrzności można mówić wtedy, gdy wypadek pozostaje poza wolą i świadomością pracownika w odróżnieniu od przyczyny wewnętrznej — tkwiącej w organizmie poszkodowanego, która również może spowodować uszczerbek na zdrowiu.6  

[1] wyrok SN z dnia 18 sierpnia 1999 r., II UKN 87/99, OSNP 2000/20/760
[2] Uchwała siedmiu sędziów SN z dnia 11 lutego 1963 r. nr III PO 15/62 (OSNCP 1963 r., zeszyt nr 10)
[3] wyrok SN z dnia 25 października 1994 r., II URN 38/94, wyrok SN z dnia 19 stycznia 2010 r., I PK 148/09; wyrok SN z dnia 24 listopada 2010 r., I UK 181/10
[4] wyrok SN z 16 września 2009 r., I PK 79/09; wyrok SN z 4 marca 2010 r., I PK 186/09; wyrok SN z dnia 5 czerwca 2013 r., III UK 80/12
[5] Wyrok SN z dnia 7 października 1986 r., II URN 166/86, OSNC 1988/2–3/37
[6] Wyrok SN z dnia 24 października 1978 r., III URN 26/78, PiZS 1980/7/70